Varia 1. Lecteurs et critiques

Varia 1. Lecteurs et critiques, éd. Wydawnictwo Literackie, Cracovie, 2004, est composé de trois parties :

• Prose (fragments), reportages
• Critique littéraire, articles, essais
• Préfaces

Les références entre parenthèses renvoient aux volumes des Œuvres complètes de Witold Gombrowicz, Wydawnictwo Literackie (WL XII, XIII ou XIV), Cracovie 1995-1997, et à l’édition française de Varia, Christian Bourgois Editeur 1978, 1989 (Bourgois I ou Bourgois II).

I. Prose (fragments), reportages

• Dramat baronostwa (WL XII, p.13)
  Le drame du baron et de la baronne (Bourgois II, p.15)
• Z diariusza prywatnego Hieronima Poniżalskiego (WL XII, p.17)
  Du journal privé de Jérôme Humilité (Bourgois II, p.255)
• Uwagi (WL XII, p.27)
  Remarques (Bourgois II, p.26)
  • Mechanizm życia
    Le mécanisme de la vie
  • Biurokrata
    Le bureaucrate
• Apostrofa do Tośki (WL XII, p.30)
  L’apostrophe à Tośka
  • Studnia (WL XII, p.33)
    Le puits (Bourgois II, p.22)
• Tośka (WL XII, p.36)
  Tośka
• Ferdydurke (WL XII, p.45)
  Ferdydurke
• Jak po maśle (WL XII, p.76)
  Comme sur de l’huile(Bourgois II, p.331)
• Podróże i przygody
  Voyages et aventures
  • Decyzja (WL XII, p.80)
    Une décision (Bourgois II, p.336)
  • Drzewo genealogiczne
    L’arbre généalogique
  • Niesmak w permanencji
    Le dégoût permanent
  • U pana Jakuba
    Chez monsieur Jakub
• Pampelan w tubie (WL XII, p.96)
  Pampelan dans le porte-voix (Bourgois II, p.30)
• Wywiad na trawie. Małcużyński zwierza się (WL XII, p.106)
  Interview sur l’herbe. Małcużyński fait des confidences (Bourgois II, p.387)
• Niedole zakopiańskie (WL XII, p.110)
  Les infortunes de Zakopane (Bourgois II, p.366)
• Schuschnigg i ząb. Wspomnienia z podróży (WL XII, p.115)
  Schuschnigg et la dent. Souvenirs de voyage (Bourgois II, p.373)
• Wjazd do krainy włoskiej. Wspomnienia z podróży (WL XII, p.120)
  Mon entrée en pays italien. Souvenirs de voyage (Bourgois II, p.379)
• Swawolnymi stopy po Rzymie. Wspomnienia z podróży (WL XII, p.125)
  Parcourant Rome d’un pied léger. Note de voyage 1938 (Bourgois I, p.99)
• Dziennik z Rio Ceballos (WL XIII, p.15)
  Journal de Rio Ceballos (Bourgois II, p.42)

II. Critique littéraire, articles, essais

• Postawa nowych autorów. Choromański, Gombrowicz, Rudnicki (WL XII, p.133)
  L’attitude des nouveaux auteurs. Choromański, Rudnicki, Gombrowicz (Bourgois vol.II, p56)
• Elżbieta Szemplińska. Nowe postacie w literaturze (WL XII, p.138)
  Elżbieta Szemplińska. Nouvelles personnalités en littérature
• O zakres i granice powieści popularnej. Z zagadnień współczesnej literatury (WL XII, p. 142)
  Du champ et des limites du roman populaire. Sur les problèmes de la littérature contemporaine
• Atmosfera i kot. W odpowiedzi p. J. Andrzejewskiemu (WL XII, p.145)
  L’atmosphère et le chat. En réponse à M. J. Andrzejewski(Bourgois II, p.265)
• 18 spotkań Szemplińskiej (WL XII, p.149)
  18 rencontres de Szemplińska
• Don Kichot obecnie(WL XII, p.153)
  Don Quichotte aujourd’hui (Bourgois I, p.11)
• Kobiety na drodze. Literatura niechętnych, nieżyczliwych, stłumionych (WL XII, p157)
  Les femmes sur la route. Littérature des malveillants, malintentionnés et étouffés
• Płomień skrada się ku ojczyźnie. Książka, którą należy przeczytać (WL XII, p.161)
  La flamme rampe vers la patrie. Le livre qu’il faut lire
• Literackie wybory ludowe. Droga przez wieś czy droga do wsi (WL XII, p.166)
  Les choix littéraires et populaires
• Pół czarnej ulęgło książkę. Z zagadnień współczesnej literatury (WL XII, p. 170)
  Le petit noir a couvé un livre. Sur les problèmes de la littérature contemporaine
• Rzeczywistość i żywotność (WL XII, p.174)
  Réalité et vitalité (Bourgois II, p.270)
• O brudach i urokach. Nauka ściga się o prawdę psychologiczną z literaturą (WL XII, p.179)
  Sigmund Freud : Introduction à la psychanalyse (Bourgois I, p.33).
• Kult dziewki i egzotyzm kultury (WL XII, p.183)
  Le culte de la fille et l’exotisme de la culture
• O myślach chudych. Trudna literature i pro domo mea (WL XII, p.188)
  A propos des idées maigres (Bourgois II, p.276)
• Posąg człowieka na posągu świata (WL XII, p.193)
  Joseph Conrad : Le miroir de la mer (Bourgois vol.I, p.39).
• Grzechy naszego wieku przejściowego (WL XII, p.198)
  Les péchés de notre siècle transitoire
• Antypoetyczne drobiazgi poety (WL XII, p.236)
  Les babioles antipoétiques du poète
• Wchłaniamy życie tylko przez nieliczne dni (WL XII, p.240)
  Nous absorbons la vie seulement pendant peu de jours
• W sidłach taniej mitologii (WL XII, p.244)
  Dans le piège d’une mythologie bon marché
• Niedojrzałości nie pusz się (WL XII, p.279)
  Alfred Jarry : Ubu-Roi (Bourgois I, p.17)
• Proletariacka huśtawka (WL XII, p.288)
  Une balançoise prolétaire
• Małgośka i demon (WL XII, p.289)
  James Joyce : Ulysse (Bourgois I, p.47)
• Pisarze z góry i pisarze z dołu (WL XII, p.293)
  Les écrivains d’en haut et les écrivains d’en bas
• Spójrz kelnerowi w oczy (WL XII, p.298)
  Henryk Worcell : Les secteurs envoûtés (Bourgois I, p.73)
• Niedobre skutki nowoczesnej Teo (WL XII, p.303)
  Les effets néfastes d’une Teo moderne
• Egzotyka wielka i mała (WL XII, p.308)
  L’exotisme grand et petit
• Wspomnienia z dawnych lat (WL XII, p.312)
  Les souvenirs du vieux temps
• Drażniący don Juan (WL XII, p.316)
  Henry de Montherlant : Les Jeunes Filles (Bourgois I, p.25)
• Uniłowski zaplątany w ludziach (WL XII, p.321)
  L’œuvre de Zbigniew Uniłowski (Bourgois I, p.83)
• Aby uniknąć nieporozumienia (WL XII, p.326)
  Pour éviter les malentendus en marge de Ferdydurke (Bourgois I, p.65)
• Zgasła silna indywidualność twórcza (WL XII, p.330)
  Une forte personnalité créatrice s’est éteinte. Après la mort de Z. Uniłowski (Bourgois II, p.357)
• Roztopiony w ludzie (WL XII, p.333)
  Fondu dans le peuple
• Milczenie (WL XII, p.336)
  Silence
• Z « Uniłowszczakiem » w lokalu (WL XII, p.340
  Avec « Uniłowszczak » au nigt-club (Bourgois II, p.361)
• Dziwne a nawet miejscami dziwaczne (WL XII, p.344)
  Curieux et parfois même bizarre
• O krytykach i czytelnikach. Po co ? (WL XII, p.348)
  Sur les critiques et les lecteurs. A quoi bon ?
• Matki i mężczyźni (WL XII, p.352)
  Les mères et les hommes
• Uwagi dyletanta (WL XII, p.356)
  Les remarques de dilettante
• Obyczaje dostojników (WL XII, p. 361)
  Lloyd George : Souvenirs de guerre (Bourgois I, p.59)
• Twórczość Brunona Schulza (WL XII, p.365)
  L’œuvre de Bruno Schulz (Bourgois I, p.91)
• Rozmyślania nad autobiografią Wellsa (WL XII, p.370)
  H.G.Wells : Autobiographie (Bourgois I, p.53)
• Kompleks aktorstwa u pisarza (WL XII, p.374) 281
  Le complexe d’acteur chez l’écrivain
• Elementarne nieporozumienia (WL XII, p.379)
  Des malentandus élémentaires (Bourgois vol.II, p.65)
• Metoda odwrotu (WL XII, p.385)
  Le moyen de faire machine arrière (Bourgois II, p.71)
• Katolicyzm wobec nowych prądów w sztuce (WL XIII, p.83)
  Le catholicisme face aux nouveaux courants artistiques(Bourgois II, p.98)
• My i styl (WL XIII, p.88)
  Le style et nous (Bourgois II, p.77)
• Sztuka a nuda (WL XIII, p.94)
  L’art et l’ennui (Bourgois II, p.83)
• Nasza twarz i twarz Giocondy (WL XIII, p.10)
  Notre visage et le visage de la Joconde (Bourgois II, p.91)
• Polska a świat łaciński (WL XIII, p.154)
  La Pologne et le monde latin (Bourgois II, p.144)
• Aurora pismo ruchu oporu (WL XIII, p.172)
  Aurora, revue de la Résistance (Bourgois II, p.164)
• Risum teneatis... (WL XIII, p.225)
  Risum teneatis… (Bourgois II, p.177)
• Kilka słów na temat Arte Moderno (WL XIII, p.278)
  Quelques mots au sujet d’Arte Moderno (Bourgois II, p.199)
• Hoc opus, hic labor est... (WL XIII, p.278)
  Hoc opus, hic labor est… (Bourgois II, p.203)
• Co wiem o Eichlerze ? (WL XIII, p.286)
  Ce que je sais d’Eichler (Bourgois II, p.208)
• [Tekst na okładce francuskiego wydania Teatru, 1965 r.]
  [Texte de la quatrième de couverture de l’édition française du Théâtre, 1965] (Bourgois I, p.181) *Witkacy (WL XIV, p.42)
  Essai concernant Witkiewicz (Bourgois I, p.159)

III. Préfaces

• [Przedmowa do Pamiętnika z okresu dojrzewania]. Krótkie objaśnienie
  [Préface des Mémoires du temps de l’immaturité]. Brève explication
• [Przedmowa do hiszpańskiego wydania Ferdydurke] (WL XIII, p.165)
  [Préface de l’édition espagnole de Ferdydurke]
• Przedmowa do francuskiego wydania Pornografii (WL XIII, p.290)
  [Préface de l’édition française de La Pornographie]
• List-wstęp do sztuki Jorge di Paola Levina Hernán (WL XIV, p.13)
  Lettre préface de Hernán, la pièce de Jorge di Paola Levin (Bourgois II, p.250)
• [Przedmowa do Części mniejszej całości Adama Czerniawskiego] (WL XIV, p.23)
  [Préface de La Partie de la totalité plus petite d’Adam Czerniawski]
• Przedmowa do Berliner Notizen (WL XIV, p.33)
  Préface de Berliner Notizien
• Przedmowa do francuskiego wydania O bohaterach i grobach Ernesta Sábato (WL XIV, p.36)
  Avant-propos pour Alejandra, roman d’Ernesto Sábato (Bourgois I, p.183)
• Przedmowa [do Diario Argentino] (WL XIV, p.38)
  Préface [du Diario Argentino]
• Przedmowa do Journal Paris-Berlin, t. III bis, 1963­-1964 (WL XIV, p.47)
  Préface du Journal Paris-Berlin 1963-1964 (Journal Paris-Berlin, éd. Bourgois, 1968)